Achtergrond
Samen beslissen (SB) is tegenwoordig noodzaak, zowel vanuit ethisch (eed van Hippocrates; primum nil nocere, weldoen), juridisch (WGBO) en maatschappelijk perspectief (patiënten- en beroeps-verenigingen en overheid bepleiten kwaliteit van zorg en het bestrijden van overdiagnostiek en overbehandeling). Op overheids-, ziekenhuis- en patiëntniveau groeit het besef dat SB belangrijk en nuttig is. Bovendien bepleit minister Schippers SB sinds haar ‘jaar van de transparantie’. SB houdt in dat de patiënt volwaardig partner is bij de besluitvorming rond zijn of haar gezondheid. Zorgverleners (vooral artsen) en patiënten zijn echter nog onvoldoende bekend met het begrip SB. Uitdaging is om hen meer kennis en vaardigheid bij te brengen op het gebied van SB.
Doelstelling
Meer kennis over en bewustwording van SB bij zorgverleners en patiënten, al vóórdat het besluitvormend gesprek plaatsvindt. Dit helpt zorgverleners om te begrijpen hoe zij SB in het spreekkamergesprek kunnen uitvoeren en helpt patiënten om beter voorbereid te zijn om een rol te spelen bij het meedenken en evt. meebeslissen bij de behandelkeuze. In die situatie zijn keuzehulpen ook effectiever in te zetten.
Onderzoeksopzet
(zie projectplan onder 'Documenten')
Beoogde resultaat
Het project levert twee producten op: 2 e-learning / trainingsmodules ‘samen beslissen’; één voor zorgverleners en één voor patiënten. Deze digitale e-learning modules zijn een interactieve manier van leren. Ze kunnen op een zelf gekozen moment worden gebruikt en bevorderen de ‘patiënt als partner’ bij de besluitvorming.
Deelresultaten zijn: 1) het hebben samengesteld van de inhoud van beide e-learnings, 2) het verkrijgen van akkoord op de inhoud na feedback van belanghebbende zorgverleners en patiënten en 3) het beschikbaar zijn van beide producten op een of meer internetplatforms. Dit kan zijn de websites c.q. de patiëntenportalen van betrokken UMCs, de NFU, NPCF, specifieke patiëntenverenigingen, medisch specialistische beroepsverenigingen, medische nascholingsinstituten en/of het Kennisinstituut.
De e-learnings zijn in principe bedoeld voor alle zorgverleners en patiënten die te maken krijgen met aandoeningen waarvoor meerdere, min of meer gelijkwaardige, behandelopties bestaan en waarbij dus voorkeursgevoelige behandelbeslissingen genomen kunnen worden. De e-learnings zijn daarom in principe generieke producten, maar deze zullen vooral in UMC’s bruikbaar zijn omdat daar dikwijls meerdere, complexe behandelmogelijkheden beschikbaar zijn.
Planning
1. E-learning module professionals
Vanuit het LUMC is een e-learning module voor professionals beschikbaar. Het doorlopen van deze module kost veel tijd, wat een barrière blijkt om de module te gebruiken. Binnen dit project willen we een korte module ontwerpen die in 10 min doorlopen kan worden. Hiervoor kunnen we putten uit de inhoud van de module van het LUMC. Fase 1 en 2 kunnen hierdoor sneller verlopen. Op basis van de huidige tekst wordt een concept gemaakt welke geëvalueerd wordt met professionals.
| Fase |
Acties |
Startdatum |
Einddatum |
| 1 |
Behoefteninventarisatie artsen |
Maart 2017 |
Juni 2017 |
| 2 |
Vaststellen inhoud module
|
Maart 2017
|
Juli 2017 |
| 3 |
Ontwikkeling prototype en evalueren |
Juni 2017 |
September 2017 |
| 4 |
Evalueren acceptability en usability |
September 2017 |
Januari 2018 |
2. E-learning module patiënten
| Fase |
Acties |
Startdatum |
Einddatum |
| 1 |
Behoefteninventarisatie patiënten
(en specifiek laaggeletterden)
|
Maart 2017 |
Juni 2017 |
| 2 |
Vaststellen inhoud module |
Juni 2017 |
September 2017 |
| 3 |
Ontwikkeling prototype en evalueren |
September 2017 |
Maart 2018 |
| 4 |
Evalueren acceptability en usability |
Maart 2018 |
Oktrober 2018 |
Vanaf januari 2018 kan, aan de hand van de input uit het testen van het prototype in fase 4, de definitieve e-learning ontwikkeld worden. Hoe snel dit deel van het project zal lopen hangt mede af van aanvullende subsidie.
Resultaten
Sinds de start van het project ‘Zorgverlener en patiënt leren delen’ zijn er verschillende stappen gezet. De werkgroep heeft meerdere keren met elkaar vergaderd om de lijn uit te zetten. Kirsten Douma is aanvankelijk als postdoc aangetrokken om het project te trekken. Vanuit Fontys Paramedische Hogeschool begeleiden Saskia Tuinder en Caroline Kruyt de studenten.
Inventarisatie bestaande materialen
Er is geïnventariseerd wat er op dit moment beschikbaar is aan e-learning modules voor patiënten en zorgverleners. Een van de projectgroepleden heeft in Leiden een e-learning module over gedeelde besluitvorming ontwikkeld. Deze is zeer uitgebreid en vooral theoretisch ingestoken. Het NFK is van plan deze te verrijken met patiëntenervaringen van mensen met kanker. Wij houden contact met hen om te zien in hoeverre de e-learning modules elkaar kunnen aanvullen.
Versnipperd is er ook ander materiaal beschikbaar voor zorgverleners beschikbaar, zoals bijvoorbeeld op de website: www.deelkunde.nl of http://www.begineengoedgesprek.nl/. Voor patiënten zijn er uiteraard de 3 goede vragen zoals ontwikkeld door de NPCF (http://3goedevragen.nl/).
Inzet van de huidige e-learning modules is dat deze zeer generiek zijn en vooral gericht op de toepassing van Samen beslissen in de praktijk. Er zal zoveel mogelijk gebruik worden gemaakt van animaties en andere aantrekkelijke vormen van digitale interactie.
Behoefte onderzoeken
Vier studenten van de Fontys paramedische hogeschool inventariseren via panelbijeenkomsten en interviews zowel de behoeften van zorgverleners als patiënten, in het bijzonder die van laaggeletterden. Hiervoor hebben zij eerst een training gevolgd, gegeven door Pharos (expertisecentrum gezondheidsverschillen). In deze training werd kort toelichting gegeven over gezondheidsvaardigheden. Er is geoefend met een vraaggesprek en het gebruik van interviewtechnieken. Ook is er besproken waar rekening mee moet worden gehouden bij het gebruik van beeldmateriaal. De resultaten van het onderzoek van de studenten wordt gebruikt bij het vormgeven van inhoud en vorm van de twee e-learning modules zodat prototypes kunnen worden gemaakt.
Inventarisatie mogelijkheden animaties
Er is met verschillende commerciële partijen gesproken over de mogelijkheden die zij bieden om een aantrekkelijke e-learning module te bouwen. De kosten hiervan zijn hoog. Daarom is ook onderzocht in hoeverre we zelf in staat zijn een e-learning module of een deel ervan te bouwen met gratis beschikbare applicaties op het internet. Overwogen is om zelf animaties te maken met bijv.www.xtranormal.com of www.powtoon.com. UIteindelijk is ervoor gekozen om het samen met ICT & Onderwijs van het AMC een e-learning module op te bouwen m.b.v. Articulate Storyline. Er is besloten aanvullende subsidie aan te vragen, maar ook door te gaan met het scenario van een low-budget e-learning module. Daarnaast wordt onderzocht of MBO/HBO studenten in het kader van hun studie de e-learning module dan wel animaties zouden kunnen ontwikkelen.
Stand van zaken
Per 1 december 2017 is de e-learning voor zorgprofesionals in Articulate beschikbaar na twee feedback-rondes onder experts en toekomstige gebruikers. De e-learning voor patiënten is als Powerpoint beschikbaar en ondergaat de eerste feedback-ronde. Deze e-learning zal in maart 2018 ook in Articulate beschikbaar komen.
De e-learning voor zorgverleners is gereed en is hier te zien. De e-learning voor patiënten is inmiddels ook gereed en kan hier bekeken worden.
De e-learnings worden nu ingezet in het AMC, ErasmusMC en MUMC+. Verdere verspreiding zal plaatsvinden via de Patiënten Federatie Nederland en relevante beroepsverenigingen.