Achtergrond
In Nederland hebben ongeveer 750.000 mensen van 30-70 jaar prediabetes. Eén derde hiervan ontwikkelt binnen zes jaar diabetes. Interventies bij mensen met prediabetes richten zich op aanpassingen in leefstijl, om zo de metabole regulatie te verbeteren en diabetes te voorkómen. Gewichtsreductie is veelal het voornaamste doel. Voedingsadviezen in de afgelopen decennia focusten zich daarbij op het verminderen van vetten en calorieën.
Huidige wetenschappelijke inzichten over prediabetes en type 2 diabetes wijzen echter op het belang van reductie van (snelle) koolhydraten (het voorkómen van glucose- en insuline-pieken), bóven de reductie van vetten/calorieën. Voordeel van deze focus op (snelle) koolhydraten is een direct effect op de metabole regulatie (en risico’s), onafhankelijk van gewichtsreductie.
De van oudsher sterke focus op vetten en calorieën blijkt in de dagelijkse praktijk lastig te veranderen. Goed bedoeld kiezen mensen met prediabetes vaak juist voor producten die weliswaar laag zijn in vetten, maar rijk aan (snelle) koolhydraten. De focus op het reduceren van (snelle) koolhydraten vergt een nieuwe ‘mindset’ over verantwoorde keuzes in voeding.
Doelstelling
Het doel is het ontwikkelen van een smartphone-app die mensen met (pre)diabetes helpt om de consumptie van (snelle) koolhydraten te reduceren – de PiekFit app. De app geeft mogelijkheden tot monitoring van en feedback over koolhydratengebruik, informatie over hoog/laag glycemische producten, en het effect daarvan op metabole regulatie. De catalogus geeft informatie in woord, beeld, getal en kleur om aan te sluiten bij de verschillende behoeften en mogelijkheden van informatieverwerking.
Onderzoeksopzet
In het najaar van 2018 zal de reeds functionele app worden getest in een groep van 50 eindgebruikers. 50 eindgebruikers zullen de app gedurende een aantal weken gebruiken en testen. Middels deze pilotstudie zal in kaart gebracht worden of alle functionaliteiten werken en in hoeverre gebruikers tevreden zijn over de app. Deze resultaten zullen worden gebruikt in de verdere ontwikkeling en implementatie van de app.
Beoogde resultaat
Het beoogde projectresultaat:
Een werkende app, getest in een pilot studie, die in Nederland uitgerold kan worden met de volgende mogelijkheden:
- Informatie over producten met hoge en lage glycemische index
- Productenlijst
- Weergave van informatie in woord, getal, beeld en kleur
- Educatie over het effect van hoge en lage glycemische producenten op metabole regulatie
- Monitoren van genuttigde producten op makkelijke wijzen
- Stellen van doelen (Fase 2, na de pilot)
- Feedback
- Op gemonitorde keuzes
- Op progressie van de gestelde doelen (Fase 2, na de pilot)
Planning
Het doel is aan het einde van het e-Health citrien project een werkzame app af te hebben die getest is in een pilotstudie. Daarnaast zal er een actieplan gemaakt worden voor implementatie van de app in samenwerking met Diabetesfonds en de obesitasvereniging om begin 2019 de app uit te rollen over heel Nederland. In de app zal een vermelding worden opgenomen dat de app mede mogelijk gemaakt is door het Citrienfonds.
Q2-Q3 2016: contact leggen met appbouwers
Q3 2016-Q1 2017: literatuurstudie
Q4 2016-Q2 2017: inventarisatie wensen/behoefte patiënten
Q4 2016-Q2 2017: input van zorgverleners (huisartsen/POH/internisten)
Q2-Q4 2017: Ontwikkeling werkzame app
Q4 2017-Q1 2018: PIA ingediend bij METC
Q2 2018: pilot studie
Q3-Q4 2018: eindproduct klaar
Resultaten
Behaalde resultaten:
- App gereed:
- Wetenschappelijke basis
- Design
- Werkzame app
- PIA geschreven en ingediend bij METC
- PiekFit app gepresenteerd op verschillende meetings en tijdens gesprekken met patiënten. Zowel zorgverleners als patiënten reageren erg enthousiast en willen graag de app downloaden en gebruiken.
- Resultaten pilot studie:
- System Usability Scale.
- De meerderheid van de deelnemers denkt de app te willen gebruiken
- Over het algemeen wordt de app als niet onnodige complex ervaren, maar er zijn ook deelnemers die de app wel onnodig complex vinden
- Deelnemers vonden de app makkelijk te gebruiken
- De meerderheid denkt geen technische ondersteuning nodig te hebben, maar enkele hebben dat wel nodig
- De verschillende onderdelen van de app waren goed geintegreerd volgens de deelnemers
- Deelnemers ervaren weinig inconsistentie in de app
- Deelnemers kunnen zich voorstellen dat de meeste mensen snel door hebben hoe ze de app moeten gebruiken
- Deelnemers vonden de app niet omslachtig te gebruiken
- Deelnemers voelden zich neutraal of enigzins zelfverzekerd toen ze de app gebruikten
- De meeste deelnemers vinden dat ze weinig moeten leren voordat ze de app goed kunnen gebruiken
- Overige ervaringen:
- Alternatieven worden als verrassend en verhelderend gezien
- De app geeft veel inzicht in welke producten "goed" en "minder goed" zijn
- Het kiezen van een alternatief product als een product ontbreekt in de lijst kan lastig zijn
- Porties kunnen niet worden gespecificeerd
- Wat is precies goed --> moeten alle bolletjes groen zijn
Bijdrage aan deliverables
Deliverable 8: Modellen die de regierol van de patiënt en kwaliteit van zorg versterken (zoals Shared decision making, ‘value based healthcare’, ‘positieve gezondheid’) zijn in de uitwerking van dit programma geïmplementeerd en opgeschaald.
De PiekFit app is ontwikkeld voor mensen met (een hoog risico op) type 2 diabetes. De app ondersteunt mensen om de consumptie van snelle koolhydraten te reduceren. Patiënten hebben hierin de regie. De app geeft mensen de mogelijkheid tot monitoring van en feedback over koolhydraten gebruik, informatie over hoog/laag glycemische producten en het effect daarvan op metabole regulatie. Mensen kunnen dit zelf toepassen in het dagelijkse leven. De app geeft geen restricties over wat wel en niet gegeten mag worden, maar helpt mensen gezonde(re) keuzes te maken.
De app kan ook ingezet worden als blended-care toepassing, waarbij de patiënt de app zelf gebruikt in de thuissituatie en de voedingspatronen besproken kunnen worden met praktijkondersteuner van de huisarts, de huisarts, de internist of diëtist.
10. Ontwikkeling, evaluatie en implementatie van e-Health instrumenten zoals app’s, games en/of wearables in samenwerking met bedrijven en start-up’s: i.e. wordt bij diverse app’s toegepast zoals voor het meten van positieve gezondheid’ en ‘shared decision making’, etc
De PiekFit app is ontwikkeld in samenwerking met het bedrijf Innovattic. In de verschillende fases van de ontwikkeling hebben zij meegewerkt. Qua design hebben ze input geleverd om de app een frisse “look en feel” te geven. Verder kenmerkt de app zich door eenvoud. Met kleuren en foto’s is de app aantrekkelijk gemaakt voor gebruikers.
Innovattic heeft de technische ontwikkeling van de app gedaan. Het LUMC heeft de inhoud geleverd, Innovattic heeft dat vertaald naar een app.
Qua evaluatie heeft Innovattic meegedacht over welke uitkomsten we naast de primaire uitkomst (usability) we kunnen evalueren. We kijken naar gebruik van de app (aantal keren dat de app is geopend; totale duur gebruik van de app per sessie; duur gebruik per subsectie, registratie van voedsel).
Diabetesfonds heeft toegezegd te willen ondersteunen met de implementatie van de app.